Inleiding
Het jaar 2023 werd gekenmerkt door een toename van het aantal cyberbedreigingen, zoals blijkt uit het jaarverslag van het Centrum voor Cybersecurity België (CCB). Ransomware-aanvallen stegen met 24%, terwijl kleinere incidenten met 142% toenamen. Die toename van het aantal cyberaanvallen, vaak vanuit ideologische of financiële motieven, toont het groeiende belang van robuuste beveiligingsmaatregelen, vooral als het gaat om online transacties. Voor Belgische consumenten is het erg belangrijk dat ze weten wat ze moeten doen om zichzelf te beschermen bij het kopen en verkopen op het internet.
Het is namelijk zo dat steeds meer Belgen gebruikmaken van e-commerceplatforms om te profiteren van het grote productaanbod, de scherpe prijzen en de gemakkelijke toegang. Die evolutie brengt echter ook risico’s met zich mee: oplichting, phishing, spoofing, enz. Het doel van dit artikel is om praktisch advies en goede werkwijzen te geven om veilig online te kopen en verkopen, en tegelijkertijd de voordelen van digitale technologie optimaal te benutten.
Waarom online kopen?
Online kopen heeft een aantal voordelen die het bijzonder aantrekkelijk maken. Digitale technologie heeft onze consumptiegewoonten veranderd, waardoor we toegang hebben tot tal van producten en diensten, vaak tegen scherpere prijzen dan in de winkel.
- Ruime keuze aan artikelen: In tegenstelling tot fysieke winkels bieden e-commercesites een bijna oneindig aanbod aan producten, dankzij de zogenaamde “long tail” (“lange staart”). Consumenten kunnen specifieke artikelen vinden, zelfs als ze niet verkrijgbaar zijn in een winkel.
- Prijsvergelijking: Online platforms maken het gemakkelijk om prijzen tussen verschillende verkopers te vergelijken, waardoor consumenten snel de beste deal kunnen vinden.
- 24/7-beschikbaarheid: Door online te winkelen hoef je niet naar de tijd te kijken. Je hoeft geen rekening meer te houden met de openingstijden van winkels. Online winkels zijn op elk moment van de dag of nacht toegankelijk.
- Promoties en kortingen: Naast de traditionele koopjes bieden veel sites regelmatig exclusieve kortingen, promotiecodes of getrouwheidsacties, waardoor je gemakkelijk een goede deal kunt doen.
Houd er echter wel rekening mee dat dit gemak en de overvloed aan aanbiedingen ons soms kunnen aanzetten tot impulsieve of onnodige aankopen.
Waar en hoe online kopen?
Als je online koopt, is het heel belangrijk om te kiezen voor betrouwbare sites en veilige betaalmethoden om onaangename verrassingen te voorkomen. We geven je graag enkele tips om je transacties volledig veilig te laten verlopen:
- Kies voor betrouwbare websites: Controleer voordat je koopt altijd de reputatie van de site. Zoek naar consumentenreviews, controleer beoordelingen en ga na of de website veilig is. Een betrouwbare site heeft een URL die begint met “https” en een hangslotje in de adresbalk.
- Lees de beoordelingen over de verkopers Lees de beoordelingen en meningen van vorige kopers op marktplaatsplatforms (zoals Amazon of eBay). Dat geeft je een idee van de betrouwbaarheid en servicekwaliteit van de verkoper.
- Pas op voor reclame en gesponsorde advertenties: Oplichting komt vaak voor via verleidelijke advertenties of aanbiedingen die te mooi zijn om waar te zijn. Klik niet direct op reclamebanners en ga zelf op zoek naar het product dat je zoekt.
- Maak een boodschappenlijstje: Maak voordat je gaat winkelen een lijstje van de artikelen die je echt nodig hebt. Zo trap je niet in de valkuilen van online marketing, zoals flash sales of suggesties voor extra artikelen.
De gevaren van online winkelen
Hoewel online kopen veel voordelen heeft, zijn er ook risico’s aan verbonden. Cybercriminelen vinden steeds nieuwe manieren om consumenten te misleiden. Hier zijn enkele van de meest voorkomende bedreigingen waar je voor moet oppassen:
- Phishing en smishing: Phishing (via e-mail) en smishing (via sms) zijn technieken op persoonlijke of bankgegevens te achterhalen. Oplichters sturen berichten die lijken te komen van betrouwbare organisaties (banken, overheidsinstellingen, enz.) om slachtoffers te overhalen hun gegevens te bezorgen.
- Spoofing: Bij spoofing wordt een betrouwbare website (zoals de website van een bank of een e-commercewebsite) nagebootst om gebruikers te laten geloven dat ze zich op het juiste platform bevinden. Gebruikers kunnen hierdoor gevoelige gegevens op een frauduleuze website gaan invoeren.
- Vriendschapsfraude en fraude met cryptomunten: Dit soort fraude komt steeds vaker voor. Individuen winnen het vertrouwen van slachtoffers om hen te overtuigen tot investeringen in frauduleuze praktijken, met name in cryptomunten.
Hoe kun je veilig online verkopen?
Online spullen verkopen kan een uitstekende manier zijn om geld te verdienen en tegelijkertijd wat ruimte vrij te maken in je huis. Het is wel belangrijk dat je de werkwijze van het specifieke platform kent en dat je waakzaam blijft voor mogelijke oplichting.
- Stel duidelijke en nauwkeurige advertenties op: Als je een product te koop aanbiedt, is het belangrijk dat je het duidelijk omschrijft. Vermeld de staat (nieuw, gebruikt, enz.), geef meerdere foto’s vanuit verschillende standpunten en bepaal een prijs die overeenkomt met de werkelijke waarde van het artikel.
- Kies het juiste platform: Gebruik erkende en beveiligde platforms. Ze geven je een zekere vorm van bescherming bij een geschil. Websites zoals Vinted of eBay bieden bemiddelingssystemen tussen kopers en verkopers.
- Bescherm je persoonsgegevens: Geef nooit je persoonlijke of bankgegevens buiten de beveiligde systemen van het platform. Wees op je hoede voor kopers die buiten het officiële systeem om betaling vragen.
- Pas op voor fraude: Oplichting komt vaak voor, vooral pogingen tot frauduleuze betalingen (bijvoorbeeld overschrijvingen die “bevestigd” zijn maar niet worden uitgevoerd). Gebruik veilige betaalmethoden en rond een transactie pas af als je zeker weet dat de betaling ontvangen is.
Online veiligheid: doe de juiste dingen
Online veiligheid is gebaseerd op een paar basisregels die alle internetgebruikers moeten volgen om niet in de val te trappen. Hier zijn een paar dingen die je moet doen om met een gerust hart te surfen:
- Gebruik complexe wachtwoorden: Een goed wachtwoord moet minstens acht tekens bevatten, bestaande uit een combinatie van hoofdletters, kleine letters, cijfers en symbolen. Je mag hetzelfde wachtwoord niet op meerdere websites gebruiken.
- Activeer tweefactorauthenticatie: Tweefactorauthenticatie geeft je de mogelijkheid via verschillende kanalen te bevestigen dat jij het echt bent die verbinding maakt met het platform. Voorbeelden zijn een bevestiging via de applicatie itsme, een bevestigingslink per e-mail, biometrische herkenning (vingerafdruk of gezicht) of een activeringscode per sms of e-mail.
- Update je software: Zorg ervoor dat je besturingssystemen, antivirussoftware en browsers altijd up-to-date zijn. Updates corrigeren vaak beveiligingslekken.
- Pas op voor verdachte links: Klink niet op links waarvan je de bron niet kent, niet in een e-mail, een sms of op sociale media. Ga bij twijfel direct naar de officiële website door het adres in je browser te typen.
- Maak een back-up van je gegevens: In het geval van een aanval, zoals ransomware, kun je je gegevens herstellen met een recente back-up. Bewaar kopieën van je belangrijke bestanden op een externe harde schijf of beveiligde cloud.
Conclusie
Online verkopen en aankopen bieden veel mogelijkheden, maar zijn niet zonder risico. Door de juiste dingen te doen en jezelf goed te beschermen, kun je de voordelen van online winkelen optimaal benutten en vermijden dat je in de valkuilen van cybercriminelen trapt. Anderen sensibiliseren en de juiste werkwijzen delen zijn ook manieren om de digitale omgeving voor iedereen veiliger te maken.
Als digitaal coach speel je een essentiële rol in het begeleiden van kwetsbare personen. Jouw expertise kan het verschil maken, of je mensen nu leert om online aankopen te doen of om zich tegen aanvallen te beschermen. Laten we er samen voor zorgen dat we de digitale technologie gebruiken om in alle veiligheid vooruitgang te boeken.
Om het thema rond online geld besparen nog verder uit te werken:
Bekijk een replay van het webinar: ‘Online verkopen, aankopen en veiligheid, doe de juiste dingen!’
In ons artikel over de eerste reflexen in geval van online fraude vertellen we je alles was je moet weten om geen geld of persoonsgegevens te verliezen! We hebben een overzicht gemaakt met alle telefoonnummers van de verschillende banken die je de klok rond kunt bereiken om snel te handelen.
Artikel “Ik voel me online niet veilig, is dat erg dokter?”. Ja, het internet heeft heel wat onaangename verrassingen en oplichting komt er vaak voor. Maar er is licht aan het einde van de tunnel! We geven je meer uitleg over de verschillende angsten rond digitale technologie, de oplossingen en onze tools om online veiligheid onder de knie te krijgen.
De aangeboden leermiddelen op 123Digit:
- Een module rond online aankopen en veilig betalen op het internet
Leidraad | Interactieve opleiding | Overzichtsfiche - Een leuke oefening om online aankopen te leren en doen en veilige betalingen uit te voeren
Meer over online aankopen met Diego - Een leuke oefening om betrouwbare advertenties op een tweedehandswebsite te herkennen
De betrouwbare advertenties herkennen op Top-là.com - Een module rond veiligheid op het internet
Leidraad | Interactieve opleiding | Overzichtsfiche - Een module om je persoonsgegevens te leren beschermen
Leidraad | Interactieve opleiding | Overzichtsfiche - Een leuke oefening om frauduleuze berichten te leren herkennen
Verdachte berichten herkennen met ‘Bedrog uit het zog’
Verwante artikelen over het onderwerp:
- Voordeel halen uit je portemonnee: tips om online geld te besparen
- Maximale besparingen en minder verspilling: digitale strategieën voor slim winkelen
- Budgetapplicaties: beheer je financiën in een handomdraai!
- Ruilen, kopen, verkopen: de deeleconomieplatforms!
- Overheidssteun om geld te besparen: hoe doeltreffende ondersteuning bieden?
Themawebinars rond ‘Online geld besparen’ om mensen te ondersteunen:
Schrijf je in op onze nieuwsbrief, met al het nieuws over digitale inclusie in België en uitnodigingen voor toekomstige events en nieuwe content van 123Digit.
Dit artikel werd geschreven naar aanleiding van het project “Les Bons Plans Numériques pour faire des économies”, uitgevoerd met de steun van de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie.
